JENIS-JENIS PENCEMARAN AIR

Di dalam kehidupan manusia, air boleh digunakan untuk pelbagai aktiviti dan yang paling penting adalah untuk tujuan makan dan minum. Apabila air digunakan untuk tujuan makan dan minum, salah satu aspek yang sangat penting perlu dijaga adalah dari segi kebersihan air. Air yang tercemar akan menyebabkan pelbagai penyakit. Air yang tercemar dan kotor adalah risiko kesihatan yang paling besar dihadapi oleh manusia di dunia ini.  Hujan yang turun boleh jatuh ke sebarang permukaan dan mampu membawa pelbagai jenis bahan pencemar. Air ini akan mengisi sungai, kolam dan laut yang menjadi tempat manusia hidup dan mencari makan.

Terdapat beberapa jenis pencemaran air:

1.    Pencemaran mikroorganisme

Air boleh dicemari oleh mikroorganisme seperti bakteria, virus, kulat, protozoa dan parasite yang boleh membawa pelbagai penyakit. Mikroorganisme ini tidak boleh dilihat dengan mata kasar dan air mungkin nampak bersih. Di antara penyakit-penyakit yang boleh dibawa oleh air yang tercemar ini adalah penyakit demam kepialu, penyakit taun dan disentri. Pencemaran yang disebabkan oleh mikrob ini juga dikenali sebagai pencemaran biological.

2.    Pencemaran bahan kimia

Air juga boleh tercemar oleh bahan kimia. Pencemaran ini boleh disebabkan oleh alam semulajadi ataupun oleh manusia. Contoh-contoh pencemaran bahan kimia adalah nitrogen, garam, racun serangga, logam, toksin dari bakteria, ubat-ubatan dan lain-lain lagi. Ini boleh berlaku apabila manusia menggunakan baja dan bahan kimia untuk menyuburkan tumbuh-tumbuhan. Kandungan baja ini akan mencemarkan air dan boleh masuk ke sungai-sungai dan lautan. Kilang-kilang yang menghasilkan ubat-ubatan ataupun baja-baja ini juga boleh menyumbang pencemaran air jika mereka membuang bahan-bahan buangan ke dalam sungai ataupun laut.

3.    Pencemaran Fizikal

Pencemaran fizikal adalah pencemaran yang menyebabkan perubahan sifat fizikal air. Contoh pencemaran fizikal ini adalah pencemaran air tasik dan sungai disebabkan oleh hakisan tanah yang menyebabkan air menjadi berwarna kekuningan dan sebagainya.

4.    Pencemaran Radiologikal

Pencemaran radiological adalah keadaan di mana air dicemari oleh bahan-bahan radioaktif yang boleh mengeluarkan sinaran x atau pun sinaran gamma. Contoh-contoh bahan radioaktif yang boleh mencemarkan air adalah rodon, cesium, plutonium dan uranium.

AKIBAT PENCEMARAN AIR

Akibat dari pencemaran air ini adalah pelbagai bergantung kepada jenis pencemaran yang berlaku. Ianya sudah menjadi masalah di semua negara tidak kira samada negara itu mundur ataupun maju. Jika langkah-langkah pencegahan tidak dilakukan dengan berkesan, pencemaran air boleh menyebabkan seribu satu macam masalah kesihatan.

1.    Air yang tercemar boleh mengganggu hidupan sehingga boleh menyebabkan kematian dan kepupusan hidupan. Ikan boleh mati dan jika tidak mati, ikan ini boleh mengumpulkan bahan-bahan kimia ataupun logam yang kemudiannya diambil pula oleh manusia.

2. Air yang tercemar akibat sampah-sarap boleh menyebabkan aliran air terganggu dan berlaku penyumbatan. Ini mendedahkan kepada berlakunya banjir dan tanah runtuh apabila hujan.

3. Pencemaran air boleh menyebabkan manusia menghidap pelbagai jenis penyakit seperti yang disebutkan di atas. Jika kaedah-kaedah rawatannya tidak baik, pesakit boleh mendapat komplikasi yang serius termasuk kematian. Ada penyakit bawaan air yang boleh merosakkan organ badan seperti paru-paru, hati dan lain-lain.

4.  Pencemaran logam di dalam air seperti pencemaran raksa boleh memberi kesan kepada manusia yang mengambilnya. Raksa boleh menyebabkan gangguan sistem saraf manusia dan juga anak di dalam kandungan.

5. Percambahan algae ("algal bloom") adalah keadaan di mana berlaku pertumbuhan yang cepat algae disebabkan oleh pencemaran fosforus dari baja pokok. Warna sungai ataupun kolam akan bertukar disebabkan oleh mikroorganisma ini. Algae ini mempunyai jangkahayat yang pendek dan banyak akan mati. Apabila algae ini mati iakan menjalani proses penguraian dan mengambil oksigen daripada air. Air yang tersebut akan kekurangan oksigen dan hidupan yang ada di dalamnya boleh mati. Algae adalah mikroorganisma yang menggunakan cahaya matahari untuk membiak dan mereka mungkin terdiri dari satu sel ataupun banyak sel. Mereka boleh didapati dalam tiga warna iaitu hijau, coklat dan merah.Kebanyakan algae tidak merbahaya, tetapi menjadi masalah dalam rawatan air. Jika dalam kuantiti yang banyak ia boleh menyebabkan kekurangan oksigen, menukar bau dan rasa air serta boleh menghasilkan toksin kepada manusia.

6. Pencemaran minyak yang tumpah boleh menyebabkan kematian hidupan laut dan sungai. Kesan minyak ke atas hidupan ini disebabkan oleh dua faktor iaitu kesan terus dari minyak dan juga aktiviti pembersihan yang dilakukan. Minyak mengandungi banyak bahan kimia dan toksin. Minyak juga boleh menutupi badan, sayap, paru-paru dan usus haiwan yang terlibat. Badan hidupan laut yang diliputi oleh minyak ini juga akan mengganggu kemampuan mereka untuk mengawal suhu badan.

7. Pencemaran bahan radioaktif di dalam air boleh menyebabkan pelbagai penyakit kepada manusia termasuk kecacatan bayi dan kanser. Salah satu bahan radioaktif yang boleh mencemarkan air adalah radon yang boleh menyebabkan kanser paru-paru. Radon adalah bahan radioaktif yang terdapat di dalam bumi dan boleh berada di bawah penempatan manusia. Ia boleh memasuki rumah melalui rekahan konkrit dan juga air.

8.   Disebabkan oleh gangguan kehidupan haiwan di dalam air, pencemaran air boleh menyebabkan masalah ketidakstabilan ekosistem. Contohnya adalah pencemaran minyak, nitrogen, phosphate dari baja yang menyebabkan pembiakan rumpai dan kekurangan oksigen menyebabkan ikan-ikan mati, kitaran oksigen akan terganggu dan ekosistem menjadi huru hara.

9.  Pencemaran air menyebabkan kerugian kepada manusia yang menjadikan air sebagai sumber pendapatan seperti nelayan dan penangkap ikan. Sumber makanan dari hidupan laut akan berkurangan dan kualitinya akan terjejas.

Dato'Dr.Mohd Rushdan Md Noor